Obrót wierzytelnościami stale się rozwija - problematyczną wierzytelność można sprzedać na giełdzie, przelać na osobę trzecią w formie przelewu (cesji), alternatywnie kontrahenci pomiędzy sobą mogą kompensować zobowiązania. Jednak nie wszystkie wierzytelności mogą być przedmiotem obrotu, są to tzw. wierzytelności niezbywalne.

Wierzytelności niezbywalne w praktyce

W praktyce wyróżnia się 3 kategorie ograniczeń , stosownie do których wierzytelności uznaje się za niezbywalne. Są to:
  • ograniczenia ustawowe,
  • ograniczenia umowne,
  • ograniczenia wynikające z właściwości zobowiązania.
Wierzytelności niezbywalne wynikające z ograniczeń ustawowych, to np. wynagrodzenie lub roszczenia z tytułu dokonanej szkody na osobie. Zgodnie z Kodeksem pracy pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść go na inną osobę. Z mocy prawa niezbywalne jest również prawo odkupu (art. 595 k.c.), prawo pierwokupu (art. 602 k.c.) oraz służebności osobiste (art. 300 k.c.). Ograniczenia umowne zazwyczaj przybierają formę klauzuli zawartej w umowie, która zastrzega, że bez zgody dłużnika nie jest możliwa sprzedaż wierzytelności. Ograniczenia wynikające z właściwości zobowiązania, czyli gdy m.in. wierzytelność ma charakter osobisty (najpopularniejszym przykładem są alimenty czy świadczenia z tytułu renty), jest samoistna (umowa poręczenia) lub istnieje szczególny interes dłużnika (umowa przedwstępna).

Wierzytelności niezbywalne nie podlegają sprzedaży

Wierzytelności niezbywalne są wyłączone z obrotu prawnego, zatem nie mogą być przedmiotem cesji wierzytelności. Stanowi o tym art. 509 Kodeksu cywilnego, na mocy którego wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Zobacz też:
Lista obecności Netto na brutto rozwiązanie umowy zlecenia